تاریخچه تیر و کمان

تیراندازی با کمان یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌هایی است که امروزه نیز انجام می‌شود و ارتباط نزدیکی با توسعه تمدن بشری دارد.

از لحاظ تاریخی، تیراندازی با کمان برای شکار و جنگ استفاده می شده است.

اولین شواهد استفاده از آن از مکان های آفریقای جنوبی مانند غار سیبودو می آید، جایی که نوک پیکان مربوط به حدود 64000 سال پیش یافت شده است.

اولین مسابقات ثبت شده تیراندازی با کمان در جمهوری خلق چین در زمان سلسله ژو (1027-256 قبل از میلاد) برگزار شد.

در سال 1931، این ورزش در سراسر جهان تکامل یافت و فدراسیون بین المللی تیراندازی با کمان – که اکنون به عنوان تیراندازی با کمان جهانی شناخته می شود – تاسیس شد.

فدراسیون های جهانی

مهم ترین فدراسیون جهانی، ورلد آرچری با نام قبلی فیتا (فدراسیون جهانی تیراندازی با کمان) است که مسئول برگزاری مسابقات تیر و کمان در المپیک و پارالمپیک هم هست. مسابقات المپیک فقط در تارگت آرچری برگزار می شود. این فدراسیون شاخه های دیگر تیر و کمان مانند فیلد آرچری، تری دی آرچری، پارا آرچری، اسکی آرچری و غیره را هم برگزار می کند.

فدراسیون جهانی کمان سنتی

فدراسیون جهانی فیلد آرچری

فدراسیون جهانی کراسبو آرچری

فدراسیون های جهانی مونتد آرچری (سه فدراسیون متفاوت)

فدراسیون آسیایی فقط در تارگت آچری فعال است.

از سال ۱۹۸۰ قهرمانی آسیا برگزار می شود. آسیا کاپ در سه مرحله از سال ۲۰۰۵ برگزار می شود. از سال ۲۰۱۳ قهرمانی پارا آرچری برگزار می شود. فقط یک دوره مسابقات جوانان آسیا برگزار شده است.

در کراسبو آرچری هم چند دوره مسابقات آسیایی زیر نظر فدراسیون جهانی برگزار شده است.

تیر و کمان از سال ۱۹۷۸ در بازی های آسیایی برگزار می شود. تا سال ۲۰۱۴ شیوه ۱۴۴ تیری و از ۲۰۱۸ به صورت ۷۲ تیری برگزار می شود. در ۱۹۸۶ شیوه متفاوتی مدال توزیع شد.

در مسابقات جهانی از ۱۹۳۳ تا ۱۹۵۵ به شیوه مسافت بلند و کوتاه و از سال ۱۹۵۷ تا ۲۰۱۳ به شیوه ۱۴۴ تیری (از ۱۹۸۷ شیوه حذفی) و از ۲۰۱۵ به صورت ۷۲ تیری برگزار می شود.

تیراندازی با کمان در سه رشته کمان‌های کامپوند، ریکرو و سنتی برگزار می‌گردد.

کمان ریکرو: این کمان شامل بخش‌های قبضه، بازو، سایت، پین سایت، استاب لایزر و زه است. این کمان به کمان‌های قدیمی تشابه بیشتری دارد و با اندکی تغییر، دقت و قدرت آن افزایش یافت. مسابقات آن در مسافت‌های ۱۸، ۳۰ و ۷۰ متر برگزار می‌گردد. مسافت ۷۰ متر المپیکی است و در بخش‌های مردان، زنان، تیمی مردان، تیمی زنان، مختلط مردان و زنان برگزار می‌شود. این کمان باید پس از استفاده اجزایش برای سالم ماندن جدا شود.

کمان کامپوند: این کمان شامل بخش‌های بازو، قبضه قرقره، سایت، پیپ سایت، استاب لایزر، شوکر و … است. این کمان بسیار پیشرفته‌است و از لحاظ قدرت و دقت بسیار بهتر از کمان سنتی و ریکرو است. مسابقات آن نیز در مسافت‌های ۱۸، ۳۰ و ۵۰ متر برگزار می‌گردد. این رشته المپیکی نیست. این کمان از اول همراه با زه است و نیازی به جداسازی قطعات ندارد.

کمان سنتی: این کمان بسیار ساده بوده و مانند کمان‌های اولیه است. یکی از ویژگی‌های جالب این رشته ورزشی آن است که هر فرد با لباس محلی و خاص منطقهٔ خود در مسابقه شرکت می‌کند.

برای شکار می‌توان از هر نوع کمانی استفاده کرد؛ اما به دلیل قدرت و قابلیت حمل آسان‌تر، معمولاً از کمان‌های کامپوند و کراسبو استفاده می‌شود. امروزه افراد زیادی برای شکار از انواع کمان‌ها استفاده می‌کنند و در ایران نیز گاه با گرفتن مجوز و گاه غیرقانونی با کمان شکار می‌کنند.

تا سال ۲۰۱۴ مسابقه بر اساس ۴ راند ۳۶ تیری در چهار مسافت و در کل ۱۴۴ تیر برگزار می شد که به فیتا راند ۱۴۴۰ معروف بود چون حداکثر امتیاز ممکنه ۱۴۴۰ بود چون هر تیر حداکثر ده امتیاز دارد (مسافتها برای مردان و زنان متفاوت بود از ۳۰ متر تا ۹۰ متر). بعد از سال ۲۰۱۴ به جهت سهولت در یافتن مکان های مسابقات و کاهش زمان مسابقات به جای ۴ مسافت مختلف فقط در یک مسافت ۷۰ متر برای ریکرو و ۵۰ متر برای کامپوند برگزار می شود و به این ترتیب ۳۶ تیر در دو راند و در کل ۷۲ تیر پرتاب می شود و ۷۲۰ امتیاز ممکن است. برای هر سه پرتاب دو دقیقه فرصت به تیراندازان داده می شود.